Λέσχη Ανάγνωσης Συλλόγου "Αργώ": Δευτέρα 10 Φεβρουαρίου, συζητάμε το βιβλίο του David Diop "Τη νύχτα όλα τα αίματα είναι μαύρα" με τη μεταφράστια του βιβλίου Αλεξάνδρα Κωσταράκου
Συμμετέχει η αναπληρώτρια Καθηγήτρια Ιστορίας του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου Έφη Γαζή.
Εισαγωγικό σημείωμα
Για το μυθιστόρημα του Ντάβιντ Ντιόπ «Τη νύχτα όλα τα αίματα είναι μαύρα», εκδ. Πόλις συζήτησαν με το κοινό η μεταφράστρια του βιβλίου κ. Αλεξάνδρα Κωσταράκου και η κ. Τεμπέλη Γεωργία, φιλόλογος, τη Δευτέρα 10 Φεβρουαρίου 2020 στα γραφεία του Επιστημονικού-Πολιτιστικού Συλλόγου «Αργώ»
Σήμερα δημοσιεύουμε την εισήγηση της κ. Τεμπέλη Γεωργία.
ΝΤΑΒΙΝΤ ΝΤΙΟΠ: Τη νύχτα όλα τα αίματα είναι μαύρα.
Είναι μεγάλη μας η χαρά να έχουμε μαζί πάλι μας την κυρία Αλεξάνδρα Κωσταράκου, μεταφράστρια του βιβλίου του Ντάβιντ Ντιόπ, «Τη νύχτα όλα τα αίματα είναι μαύρα», καθώς και την κυρία Έφη Γαζή, αναπληρώτρια καθηγήτρια Ιστορίας του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, που έγραψε το επίμετρο της έκδοσης στα ελληνικά. Είναι λοιπόν μαζί μας για να μας βοηθήσουν προκειμένου να αναλύσουμε σε βάθος το έργο του Ντιόπ και τις ιστορικές συνθήκες στις οποίες αναφέρεται το μυθιστόρημα. Με τη συζήτηση που θα ακολουθήσει πιστεύω πως όλοι μας θα κατανοήσουμε πληρέστερα τόσο την εποχή του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου όσο και την εκμετάλλευση και την καταπίεση που υπέστησαν και υφίστανται ακόμη και σήμερα οι λαοί της Αφρικής από την αποικιοκρατία και την «νεοαποικιοκρατία».
Βέβαια, το μυθιστόρημα δεν είναι ιστορικό αν και αντλεί υλικό και έμπνευση από τον Α΄Παγκόσμιο Πόλεμο. Ποιος είναι όμως ο Νταβίντ Ντιόπ, το έργο του οποίου ανέλαβαν να μας γνωρίσουν οι εκδόσεις «Πόλις» ; Ο συγγραφέας, κατάγεται από τη Σενεγάλη, μεγάλωσε στη Σενεγάλη, όπου και τέλειωσε το Λύκειο και στη συνέχεια σπούδασε Γαλλική Φιλολογία. Σήμερα ζει και εργάζεται σαν αναπληρωτής καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Πω, όπου διδάσκει γαλλική γραμματολογία του 18ου αι. και παράλληλα γαλλόφωνη αφρικανική λογοτεχνία. Αν και γεννημένος και σπουδαγμένος στο Παρίσι, δίνει φωνή όχι μόνο στους συμπατριώτες του αλλά σε όλους τους πολίτες του κόσμου για να εκφράσουν την αντίθεση τους στον πόλεμο, το ρατσισμό, την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο. Παράλληλα, σ΄ένα δεύτερο επίπεδο, το μυθιστόρημα είναι ένας ύμνος στη φιλία, την ειρηνική ζωή, τον έρωτα, την απλή και συγχρόνως δύσκολη ζωή των Αφρικανών. Σε τρίτο επίπεδο το μυθιστόρημα είναι ψυχαναλυτικό, καθώς ο Ντιόπ εισχωρεί στα βάθη της ανθρώπινης ψυχής, τις μεταλλάξεις της και το πέρασμα της από την αθωότητα στην απόλυτη θηριωδία και σκληρότητα, στο ακαταλόγιστο της τρέλας. Γίνεται έτσι ένα μυθιστόρημα καθαρά αντιπολεμικό, σύγχρονο και επίκαιρο καθώς πολλαπλασιάζονται οι εστίες της αναταραχής και πλησιάζουν επικίνδυνα ακόμα και στη γειτονιά μας, αν και αναφέρεται στις αρχές του προηγούμενου αιώνα. Προπαντός είναι αντιρατσιστικό καθώς ο πυρήνας της στρατολόγησης των δύο ηρώων είναι το χρώμα και η καταγωγή τους.
Ο Μαντέμπα, κοντός, άσχημος και καχεκτικός και ο Αλφά, ψηλός και δυνατός ζουν στο Γκαντιόλ της Σενεγάλης, όταν ο Μαντέμπα πείθει τον φίλο του Αλφά να καταταγούν στο γαλλικό στρατό. Παρότι η πρώτη προσπάθεια στρατολόγησης αποτυγχάνει, ο πεισματάρης Μαντέμπα καταφέρνει τελικά – μετά από μεγάλη εξάσκηση σωματικής ενδυνάμωσης- να καταταγεί στο γαλλικό στρατό όχι μόνο για να σώσει τη μητέρα πατρίδα ,αλλά κυρίως γιατί θεωρεί τον πόλεμο ευκαιρία να γνωρίσει τον απέραντο κόσμο, να γίνει Γάλλος πολίτης, να εγκατασταθεί στο Σαιν- Λουί, να γίνει έμπορας, να, να, να…….. Ο Αλφά, που τον έχει πάνω από αδελφό, τον ακολουθεί στο όνειρο…….
Όμως ο Μαντέμπα Ντιόπ τραυματίζεται άσχημα στο μέτωπο και ο Αλφά, ξαπλωμένος δίπλα του και κρατώντας τον από το χέρι, αρνείται να υποκύψει στη σπαρακτική παράκληση του φίλου του, που ψυχορραγεί, να τον αποτελειώσει όσο το δυνατόν γρηγορότερα για να γλιτώσει από τους φρικτούς πόνους. Ο Αλφά, για να μην παραβεί τους νόμους των προγόνων του, δεν δείχνει ανθρωπιά στο φίλο του και αυτό τον οδηγεί σιγά-σιγά στη διαστρέβλωση της σκέψης, στην παράνοια, στην εμμονή, στην απόφαση για εκδίκηση ….. Παγιδευμένος στην παράνοια του πόνου και του πολέμου ο Αλφά μετατρέπεται από ένα αθώο στρατιώτη που επιθυμούσε να αλλάξει τη ζωή του με τον πόλεμο σε στυγνό και αιμοδιψή, χωρίς αναστολές και ηθικούς φραγμούς, άνθρωπο. Βγαίνει νύχτα στα χαρακώματα, στη γη του κανενός, με σκοπό να παρασύρει κάποιο Γερμανό, τον ακινητοποιεί, του βγάζει τα έντερα του, του κόβει το ένα χέρι και το παίρνει σαν λάφυρο…. Η διαδικασία, που αρχικά γίνεται αποδεκτή με ενθουσιασμό από τους συμπολεμιστές του, όταν επαναλαμβάνεται συστηματικά και τα αποξηραμένα σα ψάρια χέρια των εχθρών φτάνουν τα επτά, ο Αλφά απομονώνεται και οδηγείται στα Μετόπισθεν μαζί με τα κρυμμένα, φασκιωμένα χέρια των εχθρών…….
Στα Μετόπισθεν, με τη βοήθεια του καλού ανθρώπου, γιατρού Φρανσουά ο Αλφά καθαρίζει το μυαλό του που το «μαγάρισε ο πόλεμος». Μέσα από τις ζωγραφιές και τις αναμνήσεις επιστρέφουμε-γνωρίζουμε- το κόσμο της αθωότητας, της ειρήνης,του έρωτα, της Αφρικής των χρωμάτων και του διαφορετικού πολιτισμού της.
Πολλά και δύσκολα τα θέματα του βιβλίου, δοσμένα με γλώσσα απλή αλλά ποιητική, σχεδόν τραγουδιστή. Η αντίθεση, σαν σχήμα λόγου, κυριαρχεί και εξισορροπεί θαυμάσια, μορφή και περιεχόμενο όχι μόνο στην περιγραφή της αγριότητας του πολέμου και της ειρηνικής ζωής στην Αφρική αλλά και στην μεταστροφή της νεανικής αθωότητας του πρωταγωνιστή του μυθιστορήματος σε μια απίστευτη σκληρότητα του πρωταγωνιστή. Ο εσωτερικός μονόλογος του Αλφά, στην προσπάθεια του να δείξει τις δυο όψεις των πραγμάτων και τον προβληματισμό του για τη σχετικότητα των αρχών και των απόψεων, κάνει την αφήγηση του ρέουσα με εσωτερικό ρυθμό και αρμονία. Το ύφος ανεπιτήδευτο, άλλοτε σκληρό και άλλοτε λυρικό για να υπηρετήσει τους ήρωες κατά το εικός και το αναγκαίο. Πυκνό και εξαίρετο έργο που θεωρώ ότι αξίζει την παρουσίαση του, όχι μόνο γιατί αποτελεί ένα ιστορικό ντοκουμέντο για τη συμμετοχή των λαών της Αφρικής στο Α παγκόσμιο πόλεμο, αλλά, και γιατί από άποψη λογοτεχνική, είναι ένα ολοκληρωμένο έργο!
Σας ευχαριστώ πολύ.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου